เห็ดโคน หรือ "เห็ดปลวก"
เป็นเห็ดที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยเกิดจากการที่ฝนตกลงมาใส่ในรังปลวก ทำให้ปลวกทิ้งรัง ซึ่งน้ำฝนที่ลงไปในรังปลวกนั้น เมื่อเกิดความชื้น และอุณหภูมิที่เหมาะสม จะทำให้เกิดเชื้อเห็ดขึ้นในจาวปลวก และเกิดเป็นเห็ดโคนยักษ์ หรือเห็ดปลวก ให้เราได้รับประทานกัน
แต่ชาวบ้านก็ได้พยายามคิดค้นวิธีการที่จะจัดการนำวัตถุดิบต่างๆ ที่หาได้จากธรรมชาติ มาเพาะเชื้อและทำการทดลองปลูกเห็ดโคนขึ้นเพื่อตอบโจทย์ความต้องการของตลาด จนในปัจจุบันสามารถปลูกเห็ดโคน นอกฤดูได้แล้วโดยมีขั้นตอนและวัตถุดิบที่ต้องจัดเตรียมดังนี้
วัตถุดิบ และอุปกรณ์ที่ต้องใช้
ถังพลาสติก 1 ใบ
ผ้าขาวบาง 1 ผืน
จาวปลวก (ด้านในรังปลวก มีลักษณะเป็นรูพรุน เป็นคลื่น คล้ายสมอง)
ข้าวสวย 1 กิโลกรัม
น้ำเปล่า 20 ลิตร (ห้ามนำน้ำประปาที่มีคลอรีนมาใช้งาน หากจะใช้น้ำประปา ควรจะรองเก็บไว้สัก 2-3 วันเพื่อลดปริมาณคลอรีนในน้ำ ที่ส่งผลต่อเชื้อเห็ด)
ฟางข้าว เศษใบไม้กิ่งไม้
วิธีการทำ
นำจาวปลวก 1 จาว (ปลวก 1 รังจะมีหลายจาวปลวก) มาทำการบดให้ละเอียด จากนั้นนำไปคลุกกับข้าวสวยร้อนๆ ให้เข้ากัน ทิ้งไว้ให้เย็น แล้วนำใส่ถังที่เตรียมไว้ จากนั้นเติมน้ำลงไปในถัง เกษตตรกรบางรายยังใส่หมวกเห็ดโคนเข้าไปเพื่อเพิ่มปริมาณเชื้อเห็ดให้แรงขึ้น จากนั้นใช้ผ้าขาวบางคลุมปิดไว้ เก็บไว้ให้พ้นแสง ทิ้งไว้เป็นเวลา 7 - 10 วัน ให้เชื้อสีขาวเดินจนเต็มหน้าถือเป็นอันเสร็จ
การนำไปใช้
นำน้ำที่ได้ใส่ฝักบัวรดน้ำ รดบริเวณที่มีแสงรำไรใต้ต้นไม้ โคนต้นไม้ หรือบริเวณที่มีจอมปลวก จากนั้นให้ใช้ฟางข้าวคลุม หรือกองเศษใบไม้กิ่งไม้ เพื่อเร่งให้เห็ดเจริญเติบโตได้เร็วขึ้น จากนั้นรดน้ำให้พอเปียกชุ่มประมาณ 7-14 วัน ให้เปิดฟาง หรือเศษใบไม้ออกก็จะมีเห็ดเริ่มงอกขึ้นมาให้เห็น
หรือจะนำไปเป็นน้ำหมักจุลินทรีย์ใช้รถต้นไม้ กองปุ๋ย เพื่อเพิ่มการย่อยสลายของซากพืช ในการทำปุ๋ยได้อีกด้วย โดยนำไปรดบริเวณกองซากพืชให้เปียกชื้นเป็นเวลา 7 วัน จะช่วยในการย่อยสลายให้เป็นปุ๋ยได้เร็วยิ่งขึ้น และยังนำไปผสมสำหรับทำหัวเชื้อฮอโมนไข่ได้อีกด้วย
หมายเหตุ :
การเพราะเห็ดโคนหรือเห็ดปลวก ในรูปแปลงเพาะหรือแปลงปลูก ยังไม่สามารถเพาะได้ แต่สูตรนี้เป็น สูตรการทำน้ำหมักอีกหนึ่งสูตรจากจาวปลวก(รังปลวก)แล้วเจ้าของสูตร ได้ทดลองเอาน้ำหมักที่ได้ ลองไปรดที่จอมปลวก(โพนปลวก)แล้วเอาหญ้าแห้งปกทิ้งไว้ถึงจะมีเห็ดงอก
